Kibernetika - tehniki, biologiki, sosial we başga-da dürli ulgamlarda dolandyryşyň umumy ýörelgeleriniň ylmydyr. Dolandyryş ulgamynda bolup geçýän bir ýa-da başga prosesi maksatly guramakdyr. Dolandyryş kibernetikanyň merkezi düşünjesidir.

Dolandyryş işiniň her tapgyry daşky gurşaw bilen özara täsiriň netijesinde bolup geçýär.  Kibernetikanyň esasy hökmünde 1948-nji ýylda neşir edilen amerikan matematigi Norbert Wineriň matematiki logika boýunça eserleri esaslandyryldy, emma bu adalganyň özi bir asyr öň fransuz A-M Ampre tarapyndan girizilipdi.

 Kibernetika informatika bilen baglanyşyklymy we nähili?
 Hawa, olar esasan hem "maglumat" düşünjesi arkaly gös-göni baglanyşyklydyr. Iki ylym hem maglumat bilen işleýär, emma muny dürli maksat bilen amala aşyrýarlar. Şonuň üçin hem kibernetika we informatika birnäçe aragatnaşyk nokatlaryna eýe bolan dürli ylymlardyr. Başgaça aýdylanda, olaryň işjeňlik ugurlary bir-birine gabat gelýär.  Kibernetika gözegçilik ylmydyr. Maglumat dolandyryş edarasyndan geçýär. Şeýle-de kibernetika üçin maglumatlar gözegçilik edilýän usullaryň wezipesini ýerine ýetirýär. Dolandyryş prosesi maglumat toplamagy, ony gaýtadan işlemegi we derňemegi, karar bermegi, gözegçilik hereketlerini ösdürmegi we dolandyryş obýektleri bilen aragatnaşygyny öz içine alýan maglumat prosesidir. Umuman alanyňda, informatika maglumatlary gaýtadan işlemegi nädip awtomatlaşdyrmalydygy baradaky ylymdyr. Maglumatlary nädip almaly, saklamaly, geçirmeli, üýtgetmeli - bu ýerde maglumat merkezi düşünje we öwreniş obýektidir. Informatika özgeriş we täze maglumatlary döretmek proseslerini öwrenmek bilen meşgullanýar. Kibernetika üçin merkezi düşünje gözegçilikdir. Kibernetika obýekti dolandyrmagyň dürli modellerini gurup, özbaşdak ösýär. N. Winer tarapyndan kibernetikada goýlan esasy düşünje, adam işjeňliginiň dürli ugurlarynda çylşyrymly dinamiki ulgamlara gözegçilik taglymatynyň ösmegi bilen baglanyşyklydyr. Kibernetika, kompýuterleriň barlygyna ýa-da ýoklugyna garamazdan hereket edýär. Şeýle-de bolsa, häzirki zaman kibernetika kompýuter tehnologiýasynyň ähli gazananlaryny işjeň ulanýar. Bu bolsa, kibernetikany informatika bilen baglanyşdyrýar. Şeýle-de bolsa, ylymlaryň her biri kompýuter tehnologiýasynyň dürli ugurlaryna gönükdirilýär. Öz gezeginde, informatika ösüşiniň netijeleri adamzadyň işjeňliginiň has köp ugurlaryny öz içine alýar we ösýän pudaklara degişli edilýär. Kibernetika we informatika nyşanlaryň ýerleşdirilmeginde tapawutlanýar diýmek bolar. Maglumat aýratynlyklary we ony gaýtadan işlemek üçin enjam we programma üpjünçiligi gurallary informatikada möhüm bolsa, kibernetikada düşünjeleriň ösmegine we dolandyryş modelleriniň gurluşygyna uly üns berilýär.

Gülsoltan KURBANBAÝEWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby.